یکی از اساسی ترین مواردی که باید دامداران به آن توجه ویژه داشته باشند تغذیه گاوهای شیرده می باشد. نیازهای غذایی گاو شیری بر اساس تعداد دفعات زایش ، اندازه بدن ، نمره وضعیت بدنی ، مرحله شیردهی و سطح تولید متغیر است. براین اساس، ظاهرا بهتر است که گاوها به صورت انفرادی به منظور تامین نیازهای خاص خودشان تغذیه شوند. لذا در بسیاری از گله ها ، گاوها به صورت انفرادی و بسته نگهداری می شوند. البته در سیستم جایگاه آزاد نیز با استفاده از جایگاه های خوراکدهی کامپیوتری امکان تغذیه انفرادی کنسانتره وجود دارد. در این سیستم هر گاو دارای یک شناساگر الکترونیکی است و بر این اساس امکان تغذیه از جایگاه های خوراکدهی انفرادی را بر حسب میزان تعیین شده و برنامه ریزی شده برای دستگاه پیدا می کند. ولی نقطه ضعف این سیستم این است که هیچ کنترلی روی میزان مصرف بخش خوراک مخلوط یا علوفه ای وجود ندارد لذا تخمین خوراک مصرفی بسیار مشکل است. بسیاری از مشکلات مانند اسیدوز شکمبه ای در این سیستم ها می تواند ناشی از عدم مصرف کافی فیبر موثر باشد. بسیاری از گله های جایگاه باز که قبلا از سیستم تغذیه کنسانتره کامپیوتری استفاده می کردند اکنون به تغذیه خوراک کاملا مخلوط شده روی آورده اند. در بیشتر گله های (کوچک) غرب کانادا یک ترکیب خوراک مخلوط برای کل گله شیرده استفاده می شود. ولی در گله های بزرگ برای گروهای تازه زا ، اوج شیردهی تا اواسط شیردهی و انتهای شیردهی خوراک کاملا مخلوط شده ویژه ساخته می شود. در این گله ها عموما خوراک گاوهای خشک و تلیسه ها هم به صورت جیره کاملا مخلوط شده تغذیه می شود.در ابتدا ممکن است بسیاری از گاودارن با تغذیه خوراک کاملا مخلوط شده بدلیل تنوع در نیاز غذایی گاوها موافق نباشند ولی از آنجا که این نحوه خوراکدهی برای تقریبا همه سیستم های نگهداری گاو مناسب می باشد لذا توسعه زیادی یافته است. یک نتیجع واضح از تغذیه خوراک کاملا مخلوط شده این است که ما مطمئن هستیم همه گاوها یک جیره متعادل شده از نظر نسبت علوفه به کنسانتره مصرف کرده اند. ولی توانایی یک ترکیب خوراک برای اینکه بتواند نیازهای گروه های مختلف گاو شیرده را برآورد کند همواره زیر سوال است. ولی بخشی از این تنظیم توسط توان مصرف خوراک گاو انجام می شود.
جیره کاملا مخلوط شده
در بیشتر گله هایی که به صورت جایگاه آزاد در غرب کانادا پرورش داده می شوند، توصیه می شود که از یک نوع جیره کاملا مخلوط جهت تغذیه همه گاوهای شیرده استفاده شود. در گله های نسبتا بزرگ، از دو نوع جیره کاملا مخلوط جهت تغذیه گاوهای شیردهاستفاده می شود. در گله های نسبتا بزرگ، از دو نوع جیره کاملا مخلوط شده که یکی جیره سطح بالا و دیگری جیره سطح پایین است استفاده می شود. از جیره سطح بالا در تغذیه گاوهایی که تازه زایمان کرده اند تا حدود اواسط شیردهی و از جیره سطح پایین در تغذیه گاوهایی که در اواسط شیردهی به بعد هستند، استفاده می شود. در بیشتر مواقع گاوهای تازه زا را به مدت ۲_۱ هفته در گروه سطح پایین قرار داده تا به آسانی و بدون هیچ مشکلی مرحله انتقالی را به جیره سطح بالا سپری نمایند. در بعضی موارد هم پیشنهاد می شود که از جیره کاملا مخلوط شده سومی در تغذیه گاوهای تازه زا به مدت ۲۰_۱۰ روز استفاده شود که این جیره تقریبا مشابه جیره گاوهای خشک آماده زایش می باشد. مضرات استفاده از جند نوع جیره کاملا مخلوط شده در گله های کوچک این است که به علت استرس هاس ناشی از انتقال گاو از یک گروه به گروه دیگر ، تولید شیر و مصرف ماده خشک در اغلب اوقات افت می کند و این حالت برای مواقعی که تعداد کمی از گاوها به یک گروه بزرگ وارد می شوند، رایج تر بوده و اثرات آن معنی دار تر می باشد. یکی از مزایای عمده استفاده از جیره کاملا مخلوط شده در تغذیه گاوهای شیرده این است که می توان مطمئن بود که همه گاوها فیبر کافی را مصرفی کرده اند. گاهی اوقات هم به علت جدا کردن اجزای جیره توسط دام ها، به این اطمینان شبهه وارد می شود. بعضی از گاوها قادرند با حرکت دادن مکرر پوزه و جابه جایی خوراک از یک طرف به طرف دیگر، احزاء نرم و چگالتر خوراک را (کنسانتره) مخصوصا در خوراک خشک جدا کنند. با حرکت دادن مواد خوراکی در داخل آخور اجزای چگالتر جیره در ته آخور باقی مانده و دام با کنار زدن علوفه، مواد کنسانتره ای ته آخور را مصرف می کند. بنابراین لازم است که مخلوط شدن جیره به طور کامل و همچنین میزان رطوبت آن اطمینان حاصل کرد (رطوبت باعث به هم چسبیدن اجزای جیره شده و مانع از جداسازی آن توسط دام می شود). میزان رطوبت جیره کاملا مخلوط شده در محدوده ۵۵_۴۵ درصد باشد. چنانچه علوغه خشک در جیره وجود داشته باشد لازم است قبل از تغذیه آن، چند ساعت با دیگر اجزاء جیره مخلوط شود تا علوفه خشک رطوبت کافی را از دیگر اجزاء جیره جذب نماید و در نهایت این کار باعث کاهش جداسازی اجزاء جیره توسط دام ها می شود. جهت افزایش مصرف خوراک، برخی گاوداران با جلو زدن خوراک خارج شده از دسترس گاو نتایج خوبی به دست آورده اند. در بیشتر سیستم های جایگاه آزاد آخور فاقد دیواره بیرونی است لذا گاوها خوراک را به عقب هول می دهند و از دسترسشان خارج می شود. جلو زدن این خوراک چندبار در روز موجب می شود خوراک همواره در اختیار گاو قرار گیرد و نیز موجب تحریک حس کنجکاوی گاو شده و هجوم گاوها به سر آخور را موجب می شود.
ماده خشک مصرفی گاوهای شیرده
ارتباط بین ماده خشک مصرفی و میزان تولید شیر در گاوهای شیرده را می توان چنین توضیح داد:
_ پتانسیل ژنتیک تولید شیر ، مصرف ماده خشک توسط گاو را تحت تاثیر قرار می دهد ولی تغییرات در مصرف ماده خشک با تاخیر زمانی تحت تاثیر منحنی تولید شیر قرار می گیرد.
_ سطح تولید واقعی حیوان به عواملی همچون تغذیه، شرایط محیطی و سایر شرایط مدیریتی بستگی دارد. به طوری که گاو در شرایط ایده آل به پتانسیل ژنتیکی خود خواهد رسید ولی در شرایط کمتر از حد ایده آل، این پتانسیل حاصل نخواده شد.
در اوایل شردهی، تولید شیر بسیار سریعتر از مصرف ماده خشک افزایش می یابد. در این مرحله در بیشتر موارد انرژی مورد نیاز گاو بیشتر انرژی مصرفی توسط گاو می باشد. در نتیجه گاو جهت جبران تعادل منفی انرژی، شروع به برداشت انرژی از ذخایر چربی بدن خود می نماید که باعث کاهش وزن و نمره وضعیت بدنی گاو می شود. بعد از این مرحله با قرار گیری گاو در شرایط تعادل مثبت انرژی، ذخایر بدنی دوباره جایگزین می شود.
اهداف نمره وضعیت بدنی
نمره وضعیت بدنی یک تخمین ساده از میزان ذخایر چربی بدنی حیوان است. نمره ۱ برای گاو بسیار لاغر است و نمره ۵ برای گاو بسیار چاق است. هدف مهم در نمره دهی بدنی به گاوها این است که گاوها در زمان زایش نمره ۳/۵ تا ۳/۷۵ را داشته باشند. در این شرایط گاو ذخایر مناسب را دارد تا با تلفیق شدن با مواد مغذی کافی تامین شده از خوراک به حداکثر اوج شیردهی برسد. اگر گاو در مرحله اواسط و اواخر شیردهی تدام شیردهی مناسبی داشته باشد، به ازای هر کیلوگرم تولید شیر در اوج شیردهی ۲۰۰ تا ۲۵۰ کیلوگرم شیر در کل دوره شیردهی تولید می کند. نشان داده شده که گاوهای خیلی چاق (نمره بیشتر از ۴) خوراک کمتری بعد از زایش مصرف می کنند که به علت تاثیر منفی ذخایر بدنی زیاد آنهاست. این گاوها احتمال ابتلا به مشکلات متابولیکی بیشتری را در زمان زایش دارند.
تغذیه گاوهای خشک
در حال حاضر طول دوره خشکی ۶۰ روز توصیه می شود. در طی ۵ هفته اول این دوره، سلول های ترشحی غده های پستانی که تحلیل رفته بازسازی و ترمیم می شود و شکمبه با تغذیه میزان علوفه بیشتر در دوره خشک، برای شیردهی بعدی آماده می شود. گاوها باید با امتیاز بدنی ۳/۲۵ تا ۳/۷۵ خشک شوند و در دوره خشک تا زایمان نمره بدنی آنها تغییر نکند. جنین و متعلقات همراه آن در دوره خشکی به سرعت رشد می کنند با وجود اینکه نیاز مواد مغذی برای رشد آبستنی در مقایسه با نیاز شیردهی بسیار کمتر می باشد ولی باید بدانیم که نیاز یک گاو آبستن خشک بیشتر از نیاز نگهداری می باشد. در طی ۳ هفته قبل از زایمان، گاو برای شیردهی بعدی آماده می شود. به چندین دلیل غلظت مواد مغذی جیره موجود در گاوهای این مرحله باید افزایش یابد:
_ جهت تامین نیاز های فزاینده رشد آبستنی در این مرحله.
_ جهت جبران کاهش میزان خوراک مصرفی در این دوره که اغلب در گاوها طی هفته قبل از زایش رخ می دهد.
_ جهت آماده نمودن شکمبه (جمعبت میکروبی و پرزهای شکمبه) با سطوح بالای نشاسته که در اوایل دوره شیردهی به جیره اضافه می شود.
کاهش در میزان خوراک مصرفی قبل از زایمان زمینه را برای بروز اختلالات متابولیکی در زمان زایمان مهیا می کند. این اختلالات شامل کتوز ، سندروم کبد چرب ، تب شیر ، جفت ماندگی و جابه جایی شیردان می باشد. هرچند تا حدودی علت این اختلالات به طور دقیق روشن نمی باشد ولی عواملی همچون تغییرات هورمونی و استرس ناشی از زایمان و تغییرات تغذیه ای، جایگاه نامناسب، ورود دام ها به محیط های نا آشنا و طبقه بندی های اجتماعی در بین گاوهای یک بهار بند در تشدید این گونه اختلالات موثرند.